Realizacja projektów grantowych często wiąże się z tworzeniem różnorodnych utworów – publikacji, materiałów edukacyjnych, raportów, grafik, filmów czy stron internetowych. Zgodnie z umową o powierzenie grantu, kwestie związane z prawami autorskimi do tych utworów są ściśle uregulowane i mają kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozliczenia projektu.
Utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci (np. tekst, grafika, zdjęcie, film, prezentacja, projekt scenografii, program komputerowy). Utwory powstałe w ramach projektu grantowego są chronione prawem autorskim niezależnie od ich wartości czy przeznaczenia.
Twórca i prawa osobiste
Twórcą jest osoba, która stworzyła utwór – może to być również dziecko lub osoba z niepełnosprawnością intelektualną. Twórcy przysługują autorskie prawa osobiste, które są niezbywalne i wieczne (np. prawo do autorstwa, do nienaruszalności treści utworu).
Prawa autorskie dzielą się na:
- osobiste – niezbywalne, przysługujące twórcy (np. prawo do autorstwa),
- majątkowe – zbywalne, dotyczące prawa do korzystania z utworu i czerpania z niego korzyści.
W kontekście projektów grantowych kluczowe są prawa majątkowe, które mogą być przenoszone na inne podmioty, w tym Operatora grantu.
Obowiązki Grantobiorcy
Zgodnie z § 8 umowy Przeniesienie praw autorskich
Grantobiorca zobowiązany jest do:
- przeniesienia autorskich praw majątkowych do wszystkich utworów powstałych w ramach realizacji grantu na rzecz Operatora,
- zawarcia odrębnej umowy przenoszącej prawa autorskie na pisemny wniosek Operatora,
- zapewnienia Operatorowi wyłącznego prawa do udzielania zezwoleń na wykonywanie zależnych praw autorskich (np. tłumaczenia, adaptacje).
Po przeniesieniu praw, Grantobiorca może nadal korzystać z utworów na podstawie nieodpłatnej licencji lub sublicencji udzielonej przez Operatora.
Jeśli Grantobiorca zleca wykonanie utworu osobie trzeciej (np. grafikowi, copywriterowi), musi:
- zawrzeć z wykonawcą umowę przenoszącą prawa autorskie na Operatora,
- uwzględnić w umowie z wykonawcą pola eksploatacji wskazane przez Operatora.
Konsekwencje naruszeń
Naruszenie przepisów dotyczących praw autorskich może skutkować:
- koniecznością zwrotu grantu,
- odpowiedzialnością cywilną lub karną,
- utratą możliwości dalszego uczestnictwa w programach grantowych.
Pamiętaj!
- Dokumentuj proces tworzenia utworów (np. kto jest autorem, kiedy powstał).
- Zawieraj umowy z wykonawcami z odpowiednimi klauzulami autorskimi.
- Przechowuj kopie umów i materiałów źródłowych.
- Konsultuj się z Operatorem w razie wątpliwości.
Korzystanie z cudzych utworów
W projektach często wykorzystuje się cudze materiały (np. zdjęcia, muzykę, teksty). W takim przypadku:
- należy uzyskać zgodę właściciela praw lub
- korzystać z utworów na licencjach otwartych (np. Creative Commons)
- lub powołać się na dozwolony użytek (np. cytat), ale tylko w określonych sytuacjach.